ภาพนี้ถ่ายโดยนายสุรเดช อรรคศรีวร ช่างภาพวัดพระธาตุพนม
วันที่ 23 กันยายน 2552 เวลา 18.00 น.
มหัศจรรย์วันสัตนาคาวัดพระธาตุพนม ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11
พญานาคผู้พิทักษ์พระธาตุพนม
เรื่องพญานาคผู้พิทักษ์พระธาตุพนมนี้ เกิดขึ้นในยุคที่พระเดชพระคุณท่านพ่อพระธรรมราชานุวัตร (แก้ว กนฺโตภาโส ป.ธ.6, น.ธ.เอก) เป็นเจ้าอาวาสวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร (พ.ศ. 2480-2532) ท่านเป็นผู้มีความรอบรู้และสนใจค้นคว้าทางประวัติศาสตร์และโบราณคดี จนได้รับขนานนามว่า "นักปราชญ์แห่งลุ่มน้ำโขง" ท่านเป็นบูรพาจารย์องค์หนึ่งแห่งวัดพระธาตุพนมวรมหาวิหาร ได้ทำนุบำรุงวัดให้เจริญก้าวหน้าอย่างมากมาย ในปี พ.ศ.ศ 2499 ได้ก่อตั้งสำนักวิปัสสนากรรมฐาน ได้ส่งภิกษุ สามเณร แม่ชีไปศึกษาด้านวิปัสนากรรมฐานจากหลายสำนัก และได้ฝึกพระภิกษุสามเณรในวัดอยู่เสมอ
เรื่องเกี่ยวกับพญานาคนี้พระเดชพระคุณท่านพ่อเคยกล่าวว่า "ฉันเป็นคนชอบค้นคว้าและพิสูจน์เรื่องลึกลับต่างๆอยู่เสมอ ไม่ค่อยจะเชื่ออะไรง่ายๆ แต่เรื่องพญานาคทั้งเจ็ดองค์ที่เข้าประทับทรงที่วัดนี้ เป็นเรื่องมหัศจรรย์อยู่มากทีเดียว ส่วนใครจะเชื่อหรือไม่เป็นเรื่องส่วนบุคคล " สำหรับเรื่องพญานาคเกิดขึ้นเมื่อท่านพ่อตั้งสำนักวิปัสสนากรรมฐานได้ประมาณ 1 ปี เหตุเกิดเมื่อขึ้น 5 ค่ำ เดือน 11 พ.ศ. 2500 เวลาประมาณตี 2 คืนนั้นฝนตกหนักประมาณครึ่งชั่วโมง และตกพรำๆอีกประมาณ 20 นาที ขณะที่ฝนตกฟ้าร้องดังสนั่นแผ่นดินสะเทือน นายไก้ฮวด ชาวธาตุพนมได้ออกมารองน้ำฝาที่หน้าร้านของตน ได้มองเห็นแสงประหลาดเป็นลำงามโตเท่าต้นตาลขนาดใหญ่ มีสีต่างถึง 7 สี พุ่งแหวกอากาศเป็นลำยาวจากทางทิศเหนือ จึงร้องเอะอะขึ้นเรียกภรรยาออกมาดู แสงสีประหลาดน่าสะพึงกลัวนั้น พอมาถึงซุ้มประตูแสงนั้นก็หายเข้าไปในองค์พระธาตุพนม
ต่อมาอีกสองวันท่านพ่อฯได้ให้สามเณรชื่อทรัพย์ได้นั่งทางในตรวจดูเหตุการณ์ว่า แสงประหลาดเจ็ดสีเท่าลำต้นตาลที่นายไก้ฮวดเห็นหายเข้ามาในวัดมีข้อเท็จจริงอย่างไร สามเณรทรัพย์นั่งเข้าญาณสมาธิอยู่ครู่หนึ่งก็พบว่า มีพญานาคลำตัวใหญ่เท่าต้นตาล มีหงอนแดงน่าสะพึงกลัว จำนวน 7 ตัว นอนเรียงกันอยู่ในลานพระธาตุ แล้วต่อมาก็กลายเป็นมานพ 7 ชาย ทรงเครื่องขาวเรียงกันเป็นแถวอยู่ที่เดิม หลังจากนั้นด้วพลังจิตที่เหนือกว่า สามเณรทรัพย์หมดความรู้สึกวูปไป แล้วถูกเข้าทรงโดยพญานาค หลังจากนั้นก็มีการสนทนากับท่านพ่อฯ ทำให้ทราบว่า พญานาคจากสระอโนดาตในเทือกเขาหิมาลัยได้รับบัญชากพระอินทราธิราชเจ้าให้มารักษาพระอุรังคธาตุ เนื่องจากพวกเทพยดาที่รักษาองค์พระธาตุอยู่ก่อนนิสัยไม่ดี ชอบอาศัยกินสินบนและเครื่องเซ่นสรวงของชาวบ้าน
ตั้งแต่ปี พ.ศ.2500 เป็นต้นมาจึงได้จัดให้มีการประทับทรงพญานาคทั้งเจ็ดองค์ขึ้นที่วัดพระธาตุพนม ท่านพ่อพระธรรมราชานุวัตรได้กล่าวเสมอว่า มหาเจดีย์พระธาตุพนมอันศักดิ์สิทธิ์เก่าแก่อายุกว่า 2,500 ปีองค์นี้เป็นที่รวมชีวิตจิตใจของชาวอีสานและพี่น้องชาวฝั่งลาวทั่วประเทศ เวลามีงานเทศกาลนมัสการประจำปี พุทธศาสนิกชนทั้งสองฟากฝั่งแม่น้ำโขงพากันมานมัสการเป็นแสนๆคน มีจำนวนไม่น้อยที่มาขอน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ของพญาคทั้งเจ็ดไปกิน ไปทา รักษาโรคภัยไข้เจ็บหายเป็นปกติดีเป็นที่เลื่องลือในเรื่องความมหัศจรรย์ บางคนก็มาขออาบน้ำมนต์ บ้างก็มาขอบูชาพระเครื่องชุดที่พญานาคทั้งเจ็ดปลุกเสก
แม้เหตุการณ์จะผ่านมากว่าห้าสิบปีแล้วลูกศิษย์ลูกหายังคงเลื่อมใสศรัทธาและจัดให้มีการจัดงานวันพญานาคทุกปีก่อนเทศกาลวันออกพรรษา